TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ

Dù chưa được cấp phép sử dụng thế nhưng sử dụng thuốc lá điện tử ở nước ta tăng nhanh đến mức báo động. Theo thống kê của Bộ Y tế cho thấy: nếu như năm 2015 tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử ở 34 tỉnh thành phố mới chỉ khoảng 0,2% thì đến nay đã tang 18 lần. Và gần đây trào lưu sử dụng thuốc lá điện tử ngày càng xâm nhập vào trường học đã ảnh hưởng xấu đến hành vi lối sống, sức khoẻ vị thành viên của lứa tuổi học sinh, lứa tuổi hiếu kì, tò mò và thích khám phá.

1. Thuốc lá và thuốc lá điện tử

1. Thành phần độc tính của thuốc lá truyền thống và những tác hại

Ảnh hưởng đến phổi, bệnh tim mạch, ung thư, trẻ em, phụ nữ mang thai, gya vô sinh, đặc biệt là gây bệnh ung thư.( nói nhanh)

2. Đối với thuốc lá điện tử:

Thuốc lá điện tử không chứa các nguyên liệu lá thuốc lá như bình thường mà thực chất nó là một thiết bị mô phỏng có chứa tinh dầu bên trong. Nếu như điếu thuốc lá thông thường sẽ sử dụng lửa để đốt cháy thì đối với thuốc lá điện tử sẽ sử dụng điện/pin để đốt cháy chất lỏng bên trong nó. Chất lỏng sau khi được đốt cháy sẽ biến thành một luồng hơi có mùi vị và cảm giác giống như hút thuốc lá thật. Do tính chất không tạo ra khói khi hút cho nên các nhà sản xuất thuốc lá điện tử đã quảng cáo trên thị trường với những khả năng nổi bật như loại bỏ các chất độc hại và mùi khó chịu chứa trong thuốc lá điếu. Tuy nhiên, thực tế không phải như vậy.

- Hình thức của thuốc lá điện tử:

+ Thuốc lá điện tử có rất nhiều tên gọi khác nhau như vape, thuốc lá vaporizer, e-cigs, e-hookahs, vape, bút vape, ENDS (hệ thống điện tử cung cấp nicotin), ENNDS (hệ thống phân phối không chứa nicotin). …

+ Thiết kế ấn tượng, đa dạng về màu sắc và hình dạng, kết hợp nhiều tính năng sử dụng tiện lợi để hấp dẫn giới trẻ . Rất nhiều sản phẩm được thiết kế như đồ dùng học tập (bút, USB,...), dây đeo cổ, đồng hồ đeo tay, cây son môi…nên giáo viên và cha mẹ không biết vì không nhận dạng được đó là thuốc lá điện tử. 

+ Phương thức bán hàng: quảng cáo qua mạng xã hội (Instagram, Facebook,…); quảng cáo qua người nổi tiếng và có ảnh hưởng... Các sản phẩm thuốc lá điện tử cũng dễ mua và dùng thử.

• Nguyên nhân, một số thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá điện tử là do bị bạn bè lôi kéo. Thiếu bản lĩnh, thiếu kỹ năng sống, tâm lý e ngại mất bạn, sợ không hòa đồng với bạn bè, sợ bị cô lập trong nhóm bạn…là lý do nhiều thanh thiếu niên bắt đầu dùng thuốc lá điện tử.  

3.  Các thành phần của TLĐT các ảnh hưởng.

+  Nicotine cao gấp 6 lần TLTT -  đây là chất gây nghiện mạnh, chỉ cần sau 3 giây, nicotine có thể kích thích hệ thần kinh trung ương, làm tăng huyết áp, hô hấp và nhịp tim, vì thế trẻ có thể vật vã khó chịu khi sử dụng. Nicotine còn gây hại cho sự phát triển não bộ ở trẻ em, gây suy giảm trí nhớ, ảnh hưởng đến trí tuệ do não bộ của trẻ chưa hoàn thiện. Thậm chí, có thể gây ra nguy cơ đau thắt ngực, suy tim, đột quỵ, suy giảm miễn dịch, giảm sức đề kháng.

+ TLĐT có 60 hợp chất hoá học, một số loại hóa chất chính thường thấy khi đốt tinh dầu thuốc lá điện tử, bao gồm:

• Formaldehyde: một loại hóa chất có thể gây ung thư
• Acetaldehyde: (A cê ta đơ hai)một chất cũng có thể gây ung thư
• Acrolein: (a cro lên) được hình thành trong quá trình nung nóng glycerin. Loại hóa chất này góp phần gây ra các tổn thương phổi và các vấn đề tim mạch cho người hút thuốc.

- Các chất này sẽ gây  bệnh lý tim mạch, tăng nguy cơ rối loạn tim mạch, tăng nguy cơ hình thành huyết khối và xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, suy tim, đột quỵ đặc biệt là ung thư., ảnh hưởng tới sinh sản ở cả nam và nữ.  – Đặc biệt, các em ở độ tuổi thanh thiếu niên, do thể chất đang phát triển nên khả năng gây tác hại nhiều hơn so với người trưởng thành. Nếu hút trong thời gian dài, thuốc lá điện tử sẽ gây nghiện và có thể gây ra ảnh hưởng tới sức khỏe các em, hậu quả lâu dài có thể gây rối loạn nhận thức, rối loạn cảm xúc, rối loạn tâm thần, trong đó ảnh hưởng nhiều nhất chính là suy giảm khả năng học tập.

- Ngoài ra, có thể gặp phải chấn thương do cháy nổ thiết bị điện tử, các thiết bị trong thuốc lá điện tử có thể hỏng, lỗi và gây nổ gây ra các chấn thương, bỏng nghiêm trọng (miệng, mặt, cổ, mắt mũi, xương hàm). 

- Khói từ thuốc lá điện tử cũng gây hại cho sức khỏe của những người xung quanh. Khi hít phải các chất độc hại như aldehydes, carbon monoxide... trong khói của thuốc lá điện tử có nguy cơ mắc ung thư và tăng nguy cơ tim mạch, đột quỵ. 

-  Do cấu tạo của TLĐT là hệ mở nên người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện, nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội.

- Thời gian gần đây, số trường hợp ngộ độc do sử dụng thuốc lá điện tử đã được ghi nhận ở nhiều tỉnh, thành phố. Đã có không ít trường hợp học sinh được đưa vào cấp cứu trong trạng thái kích thích, loạn thần, ảo giác hoặc suy hô hấp do ngộ độc các chất trong thuốc lá điện tử. Đáng chú ý, hầu hết các trường hợp xảy ra ở lứa tuổi học sinh, trong đó có cả nữ giới.

-  Theo báo cáo tổng hợp gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh trên cả nước, tính riêng năm 2023, có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, trong đó trẻ dưới 18 tuổi ghi nhận 71 ca. hóm dưới 16 tuổi nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là 27 người; nhóm từ 16-18 tuổi là 44 người;

1. Luật phòng chống tác hại thuốc lá quy định:

 

1. Các hành vi bị nghiêm cấm (Điều 9 Luật PCTHTL QĐ)

- Người chưa đủ 18 tuổi sử dụng, mua, bán thuốc lá.
- Sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua, bán thuốc lá.
- Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi.
 

2. Các địa điểm cấm hút thuốc lá

2.1. Địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà và trong phạm vi khuôn viên bao gồm:
+ Cơ sở y tế;
+ Cơ sở giáo dục, trừ Trường cao đẳng, đại học, học viện;
+ Cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, vui chơi, giải trí dành riêng cho trẻ em;
+ Cơ sở hoặc khu vực có nguy cơ cháy, nổ cao.
2.2. Địa điểm cấm hút thuốc lá hoàn toàn trong nhà bao gồm:
+ Nơi làm việc;
+ Trường cao đẳng, đại học, học viện;
+ Địa điểm công cộng, trừ các địa điểm công cộng nêu trên và quy định tại khoản 1 Điều 12 của Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá.
-. Phương tiện giao thông công cộng bị cấm hút thuốc lá hoàn toàn bao gồm ô tô, tàu bay, tàu điện. - Vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá.

Nghị định số 117/2020/NĐ-CP ngày 28/9/2020 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực y tế (Nghị định số 117/2020/NĐ-CP)
 

 Vi phạm về địa điểm cấm hút thuốc lá
Điều 25 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
1. Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với hành vi hút thuốc lá tại địa điểm có quy định cấm.

2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây(dành cho cơ sở)
a) Không có chữ hoặc biểu tượng “cấm hút thuốc lá” tại địa điểm cấm hút thuốc lá theo quy định của pháp luật;
b) Không tổ chức thực hiện, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện đúng quy định về cấm hút thuốc lá tại địa điểm thuộc quyền quản lý, điều hành.

 Vi phạm quy định về bán, cung cấp thuốc lá
Điều 26 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:
1. Phạt tiền từ 1.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với hành vi không có biển thông báo không bán thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi tại điểm bán của đại lý bán buôn, đại lý bán lẻ thuốc lá.

2. Phạt tiền từ 3.000.000 đồng đến 5.000.000 đồng

 - Bán, cung cấp thuốc lá cho người chưa đủ 18 tuổi;

 Vi phạm quy định khác về phòng, chống tác hại của thuốc lá

Điều 29 Nghị định số 117/2020/NĐ-CP quy định như sau:

1. Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 200.000 đồng đến 500.000 đồng đối với người từ đủ 16 tuổi nhưng chưa đủ 18 tuổi có hành vi sử dụng thuốc lá.

2. Phạt tiền từ 500.000 đồng đến 1.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau đây:
a) Vận động, ép buộc người khác sử dụng thuốc lá;
b) Sử dụng người chưa đủ 18 tuổi mua thuốc lá.

Nhằm giảm tỷ lệ hút tthuốc trong thanh thiếu niên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Chỉ thị số 6036/CT-BGD ĐT ngày 17/12/2014 quy định rõ về thực hiện Luật PCTHTL. Trong đó có 9 tiêu chí xây dựng trường học không khói thuốc như:

1. Niêm yết quy định cấm hút thuốc lá tại nơi có nhiều người qua lại;

2. Treo biển báo cấm hút thuốc lá trong phòng học, phòng làm việc, phòng ăn, hành lang, cầu thang, các khu công cộng khác trong phòng;

3. Có kế hoạch hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá; Triển khai các hoạt động phòng chống tác hại thuốc lá;

4. Không có hiện tượng mua bán, quảng cáo các sản phẩm thuốc lá trong khuôn viên trường học;

5. Không có các vật dụng liên quan đến việc hút thuốc như gạt tàn, bật lửa trong phòng học, phòng làm việc;

6. Không nhận sự hỗ trợ hoặc tài trợ của các công ty thuốc lá hay các tổ chức liên quan đến công ty thuốc lá dưới bất ký hình thức nào;

7. Đưa nội dung không hút thuốc vào tiêu chí bình xét thi đua cán bộ, giáo viên, học sinh… (khuyến khích) và không có hiện tượng hút thuốc và đầu mẩu thuốc lá trong các lớp học, phòng làm việc và trong toàn bộ khuôn viên nhà trường.

 Để hạn chế tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ, đặc biệt là ở lứa tuổi học sinh, thanh thiếu niên, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình trong việc tuyên truyền cho trẻ biết về các tác hại của thuốc lá điện tử. Giáo dục trẻ ý thức tuân thủ pháp luật, nội quy của nhà trường về việc nghiêm cấm mua bán, sử dụng các sản phẩm thuốc lá đối với học sinh. Rèn luyện các kỹ năng sống cho trẻ như  kỹ năng chăm sóc sức khỏe, tránh xa những chất độc hại, không có lợi cho sức khỏe; kỹ năng từ chối trước những cám dỗ; kỹ năng chia sẻ;.... Bên cạnh đó, tạo các sân chơi lành mạnh và khuyến khích trẻ tham gia như các câu lạc bộ thể thao, âm nhạc, Qua đó, xây dựng một thế hệ trẻ vị thành niên nói không với khói thuốc để có sức khỏe, góp phần cho sự phát triển của đất nước.

Chủ đề ngày Thế giới không thuốc lá 31/5/2024 năm nay là : “Bảo vệ trẻ em trước những tác động của ngành công nghiệp thuốc lá”

Tham gia phòng chống tác hại của thuốc lá là việc làm thiết thực thể hiện nếp sống văn minh. Cộng đồng hãy chung tay xây dựng một môi trường không khói thuốc, vì lợi ích của chính chúng ta!./.